Elektrolitik Kondansatörler
Elektrolitik kondansatörler büyük kapasiteli kondansatörlerdir.
Yaygın bir kullanım alananı vardır. Özellikle, doğrultucu filtre devrelerinde, gerilim çoklayıcılarda, ses, frekens yükselteçlerinde, kuplaj ve dekuplaj devrelerinde, zamanlama devrelerinde yararlanılmaktadır.
İki tür elektrolitik kondansatör vardır:
1. Aliminyum plakalı
2. Tantalyum (tantalıum) plakalı
Alüminyum Plakalı Elektrolitik Kondansatör
|
Aliminyum plakalı elektrolitik kondansatörün yapısı şekil 1.21 'de verilmiştir.
Şekilde görüldüğü gibi kondansatör yapısı şöyledir:
--Birinin yüzü okside edilmiş ve iki elektrot bağlanmış olan şerit şeklindekiiki aliminyum plaka
-- Plakaların arasında elektrolitik emdirilmiş kağıt
Bunlar silindir şeklinde sarılarak kondansatör oluşturulmaktadır. Oksit tabakası yalıtkan olduğundan plakalar arası yalıtkanlığı sağlamaktadır.
|
Aliminyum oksitli plakaya bağlı elektrot pozitif (+), aliminyum plakaya bağlı elektrot da negatif
(-) olarak adlandırılır.
Devreye bağlantı da "+" elektrot, devrenin pozitif tarafına, "-" elektrotta negatif tarafına bağlanmalıdır. Ters bağlantıda anot üzerindeki oksit tabakası kalkar ve geçen akımla elektrolitik kimyasal reaksiyona uğrar ve ısınıp şişerek kondansatörü patlatır.
Kağıda emdirilmiş olan elektrolitik, iletken bir madde olup, gövdesi oksit tabakasının zamanla ve küçük değerli aşırı gerilimlerde bozulmasını önlemektedir.
Tantalyumlu Elektrolitik Kondansatör
Bu tür kondansatörde de anot, oksit kaplı tantalyum şerit ve katot da yalnızca tantalyumdur. Yapımı Aliminyum elektrotlu kondansatör ile aynıdır.
Farkı: Tantalyum oksidin yalıtkanlık sabiti daha büyüktür.
Elektrolitik kondansatörlerin avantajları ve dezavantajları:
Avantajları:
Hacmi küçük, kapasitesi büyüktür. Maliyeti düşüktür.
Dezavantajları:
Kaçak akımı büyüktür.Ters bağlantı halinde bozulur.
Şekil 1.22 'de değişik kondansatörler görüntülenmiştir.
Kondansatörlerin başlıca kullanım yerleri Tablo 1.7 'de verilmiştir.
Şekil 1.22 - Değişik kondansatörlerden görüntüler
a. Değişken Kondansatörler
b. Ayarlanabilen Kondanstörler
c. Kağıt Kondanstörler
d. Seramik Kondanstörler
e. Elektrolitik Kondanstörler
f. Mika Kondanstörler |
|
Tipi
|
Kapasitesi (C)
|
Tolerans
|
TipikAC gerilim
|
TipikDC gerilim
|
Sıcaklık sabiti
|
|
Kağıt
|
10nF-10µF
|
±%10
|
250V-500Vrms
|
600V
|
300 ppm/°C
|
|
Mika
|
5nF-10nF
|
±%0.5
|
-
|
60-600V
|
100 ppm/°C
|
|
Seramik
|
5pF-10nF
5pF-1µF
1nF-47µF
|
±%10 ±%20 ±%10
|
250V
|
60-10kV 60-400V
|
±30 ppm/°C Değişken Değişken
|
|
Polistren
|
50pF-0.5µF
|
±%1
|
150V
|
50-500V
|
-150 ppm/°C
|
|
Poliyester
|
100pF-10nF 1nF-47µF
|
±%5
|
400V rms
|
400V
|
400 ppm/°C
|
|
Polipropilen
|
1nF-100µF
|
±%5
|
600V
|
1250V
|
-170 ppm/°C
|
|
Aliminyun Elektrolitik
|
1µF-22000µF 1µF-100000µF
|
±%20 ±%50
|
Polarize Polarize
|
6-100V
|
1500 ppm/°C
|
|
Tantalyum Elektrolitik
|
1µF-1000µF 1µF-2000µF
|
±%10 ±%5
|
Polarize Polarize
|
1-50V
|
500 ppm/°C 200 ppm/°C
|
| Tipi |
fR
|
tan 
:Delta |
Kaçak direnci
|
Kararlılık
|
Tipik Uygulamaları
|
| Kağıt |
0.1MHz
|
0.005 0.01
|
1010ohm109ohm
|
Düşük
|
Motor kont. Genel amaçlı
|
| Mika |
10MHz
|
0.0005
|
1011ohm
|
Çok iyi
|
Yüksek frekans devreleri
|
| Seramik |
10MHz 10MHz 100MHz
|
0.002 0.02 0.02
|
108ohm108ohm1010ohm
|
iyi düşük iyi
|
Sıcaklık kontrolü Kuplaj&dekuplaj (by-pass)
|
| Polistren |
10MHz
|
0.0002
|
1012ohm
|
çok iyi
|
Ayarlı devreler Filtreler Zamanlayıcılar
|
| Poliyester |
1MHz 0.5MHz
|
0.005 0.01
|
1010ohm1011ohm
|
Düşük
|
Genel amaçlı Kuplaj&dekuplaj
|
| Polipropilen |
1MHz
|
0.0003
|
1010ohm
|
Düşük
|
Genel amaçlı Motor başlangıç ve çalıştırma
|
| Aliminyun Elektrolitik |
0.05MHz
|
0.08
|
Kaçak akımına bağlı
|
Düşük
|
Alçak frekans dekuplajında güç kaynaklarında
|
| Tantalyum Elektrolitik |
0.1MHz
|
0.01 0.001
|
Kaçak akımına bağlı
|
iyi çok iyi
|
Ses frekansında kuplaj ve dekuplaj elektronikdevreler zamanlama dev.
|
Tablo 1.7 - Sabit kondansatörlerin karakteristik değerleri
Not(X):
1. 1ppm =10-6 kapasite birimidir.
Örneğin :300ppm/°C 'nin anlamı; her sıcaklık derecesi altında, kapasite 300*10-6F artmaktadır.
2. "+"ppm = Sıcaklık arttıkça kapasite de artıyor anlamındadır.
3. "-"ppm = Sıcaklık arttıkça kapasite de küçülüyor anlamındadır.
Tan= RS/XC kayıp sabitidir. Rs plakalar arası yalıtkandaki enerji kaybını sembolize etmektedir. Kondansatöre seri bağlı bir RS direnci varmış gibi düşünülür. RS ve dolayısıyla da "tan" küçük olursa kondansatör o kadar kaliteli demektir.